Auteur: Susanne Driessen – Consultant / Juridisch Adviseur Bomenwacht Nederland
Om deze vragen rond bomen in projecten goed, eenduidig, eerlijk en praktisch te kunnen beantwoorden, moeten we een paar stappen terugdoen in het proces. Om precies te zijn terug naar start.
Dat bomen belangrijk zijn voor een leefbare stedelijke omgeving wordt inmiddels door allerlei experts onderbouwd. Bomen vertegenwoordigen een waarde, die we nog niet altijd helemaal meetbaar kunnen maken, maar die we ergens wel voelen. Hoe groter de bomen zijn, des te meer boomkroonvolume ze hebben (exponentieel!) en hoe groter hun bijdrage wordt.
Een boom groot laten groeien kost tijd èn ruimte. En laten dat nu net de 2 componenten zijn waar bomen in stedelijke omgeving standaard te weinig van krijgen. Te weinig tijd doordat hun locatie vaak na 20 of 30 jaar op de schop moet en te weinig ruimte doordat de groeiplaatsen te krap zijn en niet goed worden ingericht. De initieel beschikbare ruimte wordt in de loop van de tijd ingenomen door kabels en leidingen, extra verhardingen en nieuwebouwwerken.
Graag willen we gezonde bomen die groot zijn, of dat kunnen worden, langer behouden. Ook in projecten. Het voortijdig wegzagen van een grote, gezonde boom is een vorm van kapitaalvernietiging die nog veel te vaak voorkomt, omdat het nu eenmaal zo loopt. Helaas vormen bomen, als belangrijke groene elementen in de stedelijke omgeving, in de huidige standaard werkwijze nog niet het uitgangspunt van een nieuw ruimtelijke ontwikkelingsinitiatief.
Over het algemeen komen de bomen pas ter sprake in een latere fase van het project: als het ontwerp nagenoeg klaar is en de werkzaamheden voorbereid moeten worden. Dan blijkt dat de bomen toch in de weg staan, moet nog even een kapvergunning aangevraagd worden, of moeten zaken rond boombescherming in het project geregeld worden. Waarbij dat laatste maar wat vaak uitdraait op magere stambescherming (schaamlatjes!).
Dat moet dus anders. Bomen moeten eerder in het project (bij aanvang van de initiatiefase) meegenomen worden, en dan eerlijk beoordeeld worden op hun waarde en belang ten opzichte van andere inrichtingselementen. Vóórdat het schetsontwerp op papier gezet wordt.
Eerlijk is eerlijk, lang niet alle bomen in een beoogd projectgebied staan er goed bij en kunnen nog een paar decennia doorgroeien. Vele hebben toch een erfenis meegekregen van te weinig groeiruimte en een slechte aanplant. Deze vervangen door nieuwe bomen met betere ontwikkelmogelijkheden, biedt kansen voor behoud (en in de toekomst misschien vergroting) van je totale boomkroonvolume. Daarentegen zijn er altijd bomen die juist wel behouden moeten blijven. Hoe bepaalt u welke bomen in welke categorie vallen, zodat het ontwerp daarop kan aansluiten?
Op basis van het algemeen gehanteerde protocol wordt standaard een Bomen Effect Analyse (BEA) ingezet, ergens in de loop van het ontwerpproces. Maar voor een groot deel van de gemeenten blijkt dit in de praktijk veel tijd en geld te kosten. Ook is het in veel gevallen overbodig, omdat vooraf eigenlijk al te voorspellen is wat de uitkomst voor een groot deel van de onderzochte bomen gaat worden.
We zagen dat een objectieve voorselectie in de initiatieffase van een project noodzakelijk is. Zo kunt u makkelijker bepalen welke bomen weg kunnen, omdat deze toch al niet functioneren. Met deze bomen hoeft in het ontwerp geen rekening gehouden te worden. En kunt u bepalen welke bomen hoe dan ook behouden moeten blijven. Daar moet het project omheen ontworpen worden.
Vervolgens houdt u een beperkte set aan bomen over die nader onderzocht moet worden. Zo kan bepaald worden of en in hoeverre het beoogde project invloed heeft op deze bomen en het duurzame behoud ervan, en vice versa.
We hebben een methodiek ontwikkeld, ‘Boomcijfer’, die voorziet in deze objectieve beoordeling. De methode maakt het eenvoudig om te prioriteren en besluiten te nemen bij het beheren en behouden van bomen. Daarbij sluit het aan op de NEN-systematiek, een breed gedragen normeringsvorm bij diverse stakeholders van de openbare ruimte. Inmiddels zijn meerdere gemeenten met deze methode aan de slag gegaan. Kijk op www.boomcijfer.nl voor meer informatie.
Voor een complete uitleg staan we ook graag persoonlijk voor u klaar. U vindt ons op 25 en 26 september op de Vakbeurs Openbare Ruimte, stand 4.2.48. Beide dagen vertelt collega Floris van Imhoff in een lezing meer over hoe Boomcijfer werkt binnen bomen in projecten en wat tot nu onze ervaringen zijn.
Bent u niet aanwezig tijdens de beurs? Neem gerust contact met ons op via info@investree.nl of 085 822 8085.
